Το κλίμα που αλλάζει

Γιατί το κλίμα άλλαζε το 19ο αιώνα;

Ξέρετε ότι υπάρχουν μαρτυρίες για αλλαγή του κλίματος σε διάφορες εποχές; Να τι έγραψε ο Εμμανουήλ Ροΐδης το 1897 στο άρθρο του «Αἱ ἐξοχαὶ τῶν Αθηνῶν»:

Ὁ Ραγκαβῆς μέμφεται τὸν Στράβωνα ἐπὶ ανακριβείᾳ ὡς εἰπόντα ὅτι ὁ ποταμὸς οὗτος ξηραίνεται τὸ θέρος, ἐνῷ εἶναι αέναον τὸ ρεῖθρον αυτοῦ. Ὃταν πρωτοῆλθα, ὀλίγον πρὸ τῆς μεταπολιτεύσεως εἰς τὴν Ἑλλάδα, εὗρον ὃτι εἶχε δίκαιον ὁ Ραγκαβῆς καὶ ἄδικον ὁ Στράβων. Κατ' οὐδεμίαν τότε ὤραν τοῦ έτους ἔλειπε τὸ ὔδωρ ἐκ τοῦ Κηφισσοῦ. Δὲν ἔτυχε μὲν να προβῶ εἰς καταμετρήσεις πρὸς ἐξακρίβωσιν τοῦ βάθους αὐτοῦ, κάλλιστα ὃμως ἐνθυμοῦμαι ὃτι, ὃταν μὲν ἦτο ὀλίγον ἔβρεχε μέχρι μέσης κνήμης τοὺς πόδας τοῦ ἵππου μου καὶ ὃταν ἦτο πολὺ ἔφθανε μέχρι τῶν ἰδικῶν μου καὶ πολλάκις ἔτυχε διερχόμενος τὰ Σεπόλια νὰ περιπλεχθῶ εἰς ἀδιέξοδον λαβύρινθον διασταυρουμένων ρυακίων. Ταῦτα εἶναι περασμένα μεγαλεῖα καὶ σήμερον ὁ ποταμός οὗτος εἶναι σχεδὸν πάντοτε ξηρός.

Ο Κηφισός ήταν τότε κάπως έτσι:

Θυμήθηκα το παραπάνω απόσπασμα γιατί ένας φίλος που διάβασε το elephants.gr μού είπε με δυσπιστία ότι στην περιοχή του υπάρχει λειψυδρία εδώ και χρόνια και οι πηγές έχουν στερέψει. Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι στην εποχή του Ροΐδη οι επιστήμονες και τα μέσα ενημέρωσης μιλούσαν για την ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή όσο μιλούν και σήμερα. Ίσως ο Ροΐδης να παρασυρόταν και να θεωρούσε ότι ο Κηφισός στέρεψε λόγω της κλιματικής αλλαγής/κρίσης.

Βλέπουμε όμως ότι ο Κηφισός ήταν σχετικά ξηρός στην εποχή του Στράβωνα (c. 63 π.Χ. – c. 24 μ.Χ.), πλούσιος σε νερό την εποχή του Ραγκαβή (1809–1892), ενώ ο Ροΐδης διαπίστωσε και τις δύο καταστάσεις με διαφορά περίπου 20 χρόνων. Είναι μάταιο να προσπαθούμε να βρούμε αιτίες για τα πάντα. Υπάρχουν ξερές μέρες και υγρές μέρες, ξερές χρονιές και υγρές χρονιές, ξερές δεκαετίες και υγρές δεκαετίες, και ξεροί και υγροί αιώνες.

Περισσότερα γι’ αυτή την ομαδοποίηση ξερών και υγρών ετών και αιώνων αναφέρει ο Κουτσογιάννης σ’ ένα συναρπαστικό ταξίδι στην ιστορία.