Αν ψάξετε για το ποια είναι η μέση θερμοκρασία της Γης, το πολύ-πολύ να βρείτε ένα αόριστο «15 βαθμοί». Δεν θα βρείτε κάτι ακριβές, όπως «14.9 βαθμοί το 1900 και 16.1 βαθμοί σήμερα». Ούτε θα ακούσετε ότι πρέπει ως το 2030 ή ως το 2050 η θερμοκρασία του πλανήτη να μην υπερβεί τους 16.8 βαθμούς—θα σας πουν ότι η αύξηση δεν πρέπει να ξεπεράσει τον 1.5 βαθμό.
Αντίθετα, σπάνια θα ακούσετε ότι «η έκταση των πάγων μειώθηκε κατά 2 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα», ή, κι αν το ακούσετε, είναι εύκολο να βρείτε ότι π.χ. το Δεκέμβριο του 1981 η έκταση των πάγων ήταν 23 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα, ενώ το Δεκέμβριο του 2022 ήταν 21.
Γιατί είναι τόσο δύσκολο να βρεις την τιμή της θερμοκρασίας; Μήπως είναι δύσκολο να υπολογιστεί, ενώ για κάποιο λόγο είναι εύκολο να υπολογιστούν οι διαφορές; Η απάντηση είναι όχι. Στην πραγματικότητα, τα κλιματικά μοντέλα υπολογίζουν θερμοκρασίες, όπως 12 ή 15 βαθμοί. (Πολύ χονδρικά, τα κλιματικά μοντέλα είναι προγράμματα υπολογιστή που τους δίνεις τη συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα και σου βγάζουν πώς θα είναι το κλίμα στο μέλλον. Έχουμε μια εκλαϊκευμένη εισαγωγή για τον αναγνώστη που θέλει να ξέρει περισσότερα.) Τα κλιματικά μοντέλα δεν βγάζουν αποτέλεσμα ότι η θερμοκρασία θα είναι 1 βαθμό πάνω ή κάτω—αντίθετα, βγάζουν συγκεκριμένη θερμοκρασία, όπως 12.8 ή 15.3 βαθμούς. Αλλά όμως τη θερμοκρασία αυτή πάντα την εξαφανίζουμε και απομένουμε με μια διαφορά, όπως «0.9 βαθμοί περισσότερο».
Η πρακτική αυτή είναι παγιωμένη εδώ και δεκαετίες και κανένας δεν τη σχολιάζει. Μοιάζει με έναν ελέφαντα που στέκεται σε ένα δωμάτιο ενώ οι άνθρωποι κάνουν κανονικά τις δουλειές τους αγνοώντας τον. Για να βρούμε τι συμβαίνει πρέπει να πάμε 40 χρόνια πίσω, τότε που τα κλιματικά μοντέλα ήταν στα σπάργανα. Ο λόγος που καθιερώθηκε η πρακτική ήταν ότι τα μοντέλα βγάζουν λάθος αποτελέσματα. Τόσο λάθος ώστε ούτε μπαλαμούτι δεν επιδέχονται. Αν χρησιμοποιήσεις διαφορές, τότε μπορείς κάπως να κρύψεις το λάθος.
Ο δύσπιστος αναγνώστης σίγουρα δεν είναι πρόθυμος να δεχτεί αυτό τον εκπληκτικό ισχυρισμό μου χωρίς πειστήριο, και επικροτώ αυτή τη δυσπιστία. Τον προτρέπω λοιπόν να διαβάσει την αρχή της δεύτερης σελίδας μιας σχετικής επιστημονικής εργασίας του 1984. Μεταφράζω:
Ο λόγος για τον οποίο χρησιμοποιούμε τη διαφορά από τη μέση τιμή αντί για αυτούσια τη μέση τιμή αντικατοπτρίζει την πίστη μας ότι ενώ το μακροπρόθεσμο κλίμα ενός μοντέλου μπορεί να διαφέρει από το πραγματικό, η διαφορά από τη μέση τιμή μπορεί να είναι ρεαλιστική.
Αυτή είναι όλη η αιτιολόγηση. Δεν εξετάζει αν υπάρχει λογική ή αν τεκμηριώνεται θεωρητικά.