Πώς λέμε ψέματα χωρίς να πούμε ψέματα
Οι εταιρείες πέφτουν έξω δήθεν λόγω της «κλιματικής κρίσης»
«Ζημίες 38,4 εκατ. ευρώ για Εθνική Ασφαλιστική—Πόσο κόστισαν οι αποζημιώσεις για τον “Daniel”», μας πληροφορεί μια εφημερίδα1. Τι καταλαβαίνετε διαβάζοντας τον τίτλο και τον υπότιτλο; Εγώ καταλαβαίνω ότι οι πλημμύρες στη Θεσσαλία το Σεπτέμβριο του 2023 έκαναν την ασφαλιστική εταιρεία να πέσει έξω και να εμφανίσει ζημιές.
Αν τους διαβάσεις κυριολεκτικά, ο τίτλος και ο υπότιτλος δεν λένε κάτι τέτοιο. Λένε ότι αφενός η εταιρεία είχε ζημιές και αφετέρου μας υπόσχονται ότι θα μάθουμε πόσο κόστισαν οι πλημμύρες. Δεν λένε ότι το ένα είναι αιτία του άλλου. Όμως αυτή την εντύπωση αφήνουν.
Υπάρχουν δυο κανόνες που οι εφημερίδες γνωρίζουν καλά. Ο πρώτος είναι ότι, για τα περισσότερα άρθρα, ο αναγνώστης διαβάζει μόνο τον τίτλο και τον υπότιτλο και δεν μπαίνει στο κείμενο του άρθρου. Ο δεύτερος κανόνας είναι ότι, ακόμα κι αν μπει στο κείμενο του άρθρου, η εντύπωση που του έχουν δημιουργήσει ο τίτλος και ο υπότιτλος παραμένει, και μάλιστα η εντύπωση αυτή υπαγορεύει την οπτική γωνία υπό την οποία ο αναγνώστης διαβάζει το υπόλοιπο άρθρο.
Υπάρχει και ένα ακόμα κρυμμένο μήνυμα. Τόσο πολύ έχουν επιμείνει επί μήνες η κυβέρνηση και τα μέσα ενημέρωσης ότι γι’ αυτές τις πλημμύρες φταίει η «κλιματική κρίση» (κάτι που ακόμα και η IPCC αρνείται), ώστε ο τίτλος και ο υπότιτλος λένε, έμμεσα, ότι η εταιρεία έπεσε έξω λόγω της «κλιματικής κρίσης».
Τι λέει τελικά το κείμενο του άρθρου; Λέει ότι το αποτέλεσμα (δηλαδή οι ζημιές) «επιβαρύνθηκε κυρίως από το ζημιογόνο αποτέλεσμα του παλιού χαρτοφυλακίου υγείας» (έτσι ακριβώς το λέει, το [νέο ζημιογόνο] αποτέλεσμα επιβαρύνθηκε από το [παλιό] ζημιογόνο αποτέλεσμα). Δεν ξέρω τι σημαίνει αυτό, αλλά υποθέτω πως εννοεί κακή διαχείριση, ή ότι κάποιος έφαγε τα λεφτά. Έπαιξαν κάποιο ρόλο και οι πλημμύρες (πάντα σύμφωνα με το άρθρο), αλλά αυτό δεν λέει κάτι. Αν τα οικονομικά μου είναι χάλια και το αυτοκίνητο πάθει απρόσμενη βλάβη 300 ευρώ, αυτό δεν σημαίνει ότι η βλάβη είναι αιτία της κακής οικονομικής μου κατάστασης, αλλά ότι την έκανε να φανεί.
Η λέξη «επιβαρύνθηκε» δείχνει ότι ίσως το νέο ζημιογόνο αποτέλεσμα θα υπήρχε και χωρίς το παλιό ζημιογόνο αποτέλεσμα. Με άλλα λόγια κάποιος έφαγε λεφτά παλιά, και κάποιος τρώει λεφτά σήμερα. Κατά τα άλλα φταίει η «κλιματική κρίση».
Καθημερινή, Σάββατο 6 Ιουλίου 2024 (πρώτη σελίδα Οικονομικής Καθημερινής).